Hãy phân tích nhân vật kiến trong bài thơ ngụ ngôn Con mối và con kiến

Dàn ý

I. Mở bài

- Giới thiệu về bài thơ: Bài thơ "Con mối và con kiến" không chỉ mô tả sự đối lập giữa hai nhân vật mối và kiến mà còn gửi gắm những thông điệp sâu sắc về lao động, tinh thần trách nhiệm và sự hy sinh vì cộng đồng.

- Giới thiệu vấn đề: Nhân vật kiến trong bài thơ hiện lên là một hình mẫu tiêu biểu cho sự cần cù, hy sinh vì cộng đồng và tinh thần lao động kiên trì.

II. Thân bài

1. Kiến là hình mẫu của sự lao động cần cù và tinh thần trách nhiệm

- Kiến là nhân vật cần mẫn, làm việc chăm chỉ để duy trì sự sống và phát triển của cả đàn.

- Kiến giải thích về giá trị của lao động qua câu nói: “Hễ có làm thì mới có ăn.” Đây là quan điểm sống về lao động vất vả, nhưng không thể thiếu trong cuộc sống.

- Kiến làm việc không chỉ vì bản thân mà vì lợi ích của cộng đồng, thể hiện trách nhiệm đối với gia đình, đàn kiến.

2. Sự hy sinh vì cộng đồng và tinh thần đoàn kết

- Kiến không chỉ lao động cho mình mà còn vì tổ, vì đàn. "Sinh tồn là cuộc khó khăn / Vì đàn vì tổ nên thân gầy gò."

- Kiến chấp nhận sự vất vả, gầy gò để giúp đỡ đồng loại, thể hiện tinh thần hy sinh và đoàn kết trong cộng đồng.

- Lời nói của kiến phản ánh sự quan trọng của việc làm việc cho tập thể, chứ không chỉ cho bản thân.

3. Sự khiêm tốn và không tự mãn

- Kiến không hề tự mãn hay khoe khoang về công việc vất vả của mình. Thay vào đó, nó bình tĩnh giải thích rằng sự hy sinh lao động là cần thiết cho sự tồn tại và phát triển lâu dài.

- Kiến không chạy theo sự hưởng thụ mà mối đang khoe khoang, thể hiện sự khiêm nhường và không chú trọng vào những thành quả tạm thời.

4. Lời cảnh tỉnh đối với sự lười biếng và ích kỷ

- Lời cảnh tỉnh của kiến đối với mối: "Các anh chả vun thu xứ sở / Cứ đục vào chỗ ở mà xơi."

- Kiến nhắc nhở về việc lao động bền bỉ, không thể sống dựa vào sự hưởng thụ tạm bợ, nếu không sẽ dẫn đến sự đổ vỡ, "nhà kia đổ xuống đi đời các anh."

- Lời nhắc nhở này là bài học cho những ai chỉ muốn hưởng thụ mà không đóng góp công sức.

III. Kết bài

- Khái quát lại hình ảnh và vai trò của nhân vật kiến: Kiến là biểu tượng của sự lao động chăm chỉ, hy sinh vì cộng đồng và tinh thần khiêm tốn.

- Ý nghĩa bài học: Bài thơ gửi gắm thông điệp về giá trị của lao động, sự hy sinh, và trách nhiệm trong cộng đồng. Kiến là hình mẫu lý tưởng cho mỗi chúng ta trong cuộc sống.

Bài mẫu 1

Chúng ta thường hay nói: “Cần cù bù thông minh”. Sự thật, đức tính chuyên cần quan trọng hơn cả sự thông minh. Nó được hình thành từ sự đào luyện, vượt qua chính bản thân mình, nên nó là thứ bảo bối giúp ta san bằng mọi trở lực và gây dựng nên sự nghiệp vững vàng. Nhân vật kiến đại diện cho đức tính ấy, khi bị mối chế giễu, kiến đã đáp lại lời của mối một cách nhẹ nhàng:

“Trên địa cầu nhân loại

  Hễ có làm thì mới có ăn

    Sinh tồn là cuộc khó khăn

    đàn vì tổ nên thân gầy gò”

Lời đối đáp khéo léo lí giải nguyên nhân đàn kiến chăm chỉ lao động, kiến hiểu ra giá trị của lao động và sinh tồn. Ngoài ra, ta thấy kiến còn giàu đức hi sinh. Kiến cố gắng vì tập thể chung. Nếu chỉ có hưởn thụ mà không cống hiến con người ta sẽ dễ rơi vào trạng thái giống như mối kia, sống dựa dẫm, không tạo ra giá trị cho cuộc đời mình. Kiến đang sống vui vẻ và hạnh phúc bằng thực lực của chính mình không phải dựa vào kể khác.

Trong lời nói của mối cũng nói ra nguyên lí ở đời, nếu ta cứ dựa mãi vào kẻ khác thì vô tình ta đã dập tắt năng lực phấn đấu, làm chai cứn sức học hỏi và sáng tạo của mình, nhà kia khi bị mối đục khoét dần dần sẽ phá vỡ cấu trúc ngôi nhà khiến cho chính mối bị nguy hiểm:

     “Các anh chẳng vun thu xứ sở

Cứ đục vào chỗ ở mà xơi

Đục cho hết khắp mọi nơi

            Nhà kia đổ xuống đi đời các anh”

Khi chỗ dựa duy nhất của mối bị mất đi thì chắc chắn mối cũng đi đời. Lời của kiến là lời cảnh tỉnh cho những kẻ hay ăn lười làm trong cuộc sống. Con người sống mà không thể vươn tới, không thể phát huy, không có gì mới mẻ thì đó là kiếp sống mòn, vô nghĩa. Mỗi người đừng như mối kia, phải sống chăm chỉ cống hiến hết mình. Và để sửa tính lười biếng, ta cần nghiêm khắc kỉ luật, tự động viên nhắc nhở bản thân thường xuyên nhìn vào tấm gương vượt khó trong cuộc sống để học tập. Nỗ lực vượt qua được tật lười biếng để lúc nào cũng hăng hái đi tới là ta đã chính thức bước vào vương quốc của sự thành công.

Bài mẫu 2

Nhân vật kiến trong bài thơ Con mối và con kiến được xây dựng với hình ảnh của một sinh vật cần cù, chăm chỉ và có trách nhiệm trong công việc. Trong khi mối thể hiện sự tự mãn và chỉ biết tận hưởng sự dễ dàng trong cuộc sống, kiến lại là hình mẫu của sự nỗ lực không ngừng và sự hi sinh vì cộng đồng. Lời nói của kiến phản ánh một quan điểm sống khác biệt hoàn toàn so với con mối.

Khi con mối chỉ trích đàn kiến về việc làm việc quá vất vả mà vẫn không có được thân hình mập mạp, kiến không hề đáp lại với thái độ giận dữ hay cãi lại, mà bình tĩnh giải thích về lý do cho những hy sinh ấy. Kiến giải thích rằng "trên địa cầu muôn loại / Hễ có làm thì mới có ăn," điều này thể hiện quan điểm sống của loài kiến: lao động là điều không thể thiếu trong cuộc sống. Kiến hiểu rằng sự tồn tại, sự phát triển của bản thân và cộng đồng chỉ có thể dựa vào những nỗ lực lao động chăm chỉ. Đây là một lời nhắc nhở về giá trị của công việc, sự cần cù và kiên trì trong suốt cả quá trình lao động.

Kiến cũng thể hiện một sự khiêm nhường, không tự cao, không tìm cách khoe khoang thành quả lao động của mình. Mặc dù công việc của nó rất vất vả, nhưng kiến luôn có mục tiêu rõ ràng, không ngừng vun đắp cho tương lai. "Sinh tồn là cuộc khó khăn," kiến nhận thức rõ về những khó khăn, thử thách của cuộc sống, nhưng chính nhờ vào lao động kiên trì mà chúng có thể vượt qua được tất cả. Kiến không nghĩ mình đang làm việc cực khổ vô nghĩa mà coi đó là một phần không thể thiếu để duy trì sự sống, sự phát triển của đàn.

Ngoài ra, qua lời giải thích của kiến, ta thấy được sự tinh tế và sâu sắc trong nhận thức của nó. Kiến không chỉ nhìn nhận lao động là sự hy sinh cá nhân mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng. Khi nói "các anh chẳng vun thu xứ sở / Cứ đục vào chỗ ở mà xơi," kiến khẳng định rằng sự hưởng thụ mà không lao động là lối sống không bền vững, sẽ không bao giờ giúp phát triển được bản thân hay cộng đồng.

Nhân vật kiến trong bài thơ là hình mẫu của sự cần cù, kiên nhẫn và có trách nhiệm. Qua lời nói của kiến, tác giả gửi gắm thông điệp về sự quan trọng của lao động và tinh thần cộng đồng trong cuộc sống. Kiến không chỉ làm việc vì bản thân mà còn vì sự phát triển chung của cả đàn, thể hiện một triết lý sống đầy giá trị mà mỗi người trong xã hội ngày nay cần phải học hỏi.